“Ο ΚΟΝΦΟΡΜΙΣΤΑΣ”, του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι
Με τη σημαντικότερη ταινία του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, συνεχίζονται οι εβδομαδιαίες προβολές επιλεγμένων ταινιών, που διοργανώνει η Λέσχη Κινηματογράφου Αγίου Νικολάου σε συνεργασία με τον Π.Α.Ο.Δ.Α.Ν.
Την Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2019 στις 21:30 στο κινηματοθέατρο RΕΧ, προβάλλεται σε επανέκδοση μια από τις κορυφαίες δημιουργίες του μεταπολεμικού σινεμά «Ο Κονφορμίστας – Il Conformista», Ιταλικής παραγωγής 1970, διάρκειας 106′ και πρωταγωνιστές τους: Ζαν Λουί Τρεντινιάν, Στεφανία Σαντρέλι, Γκαστόνε Μοσίν.
Η ιστορία διαδραματίζεται στη Ρώμη, δύο χρόνια πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μαρσέλο ζει μια απόλυτα συμβατική ζωή. Δουλεύει για το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι και παντρεύεται μία μικροαστή αλλά κοινωνικά αποδεκτή γυναίκα. Σύντομα όμως θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεών του, όταν θα του ζητήσει το αφεντικό του να σκοτώσει έναν πρώην καθηγητή του. Σταδιακά αντιλαμβάνεται πως δεν πρόκειται μόνο για μια πολιτική επιλογή, αλλά για συμμετοχή σε πράξεις βίας, καταπίεσης και κοινού εγκλήματος…
Ενώνοντας το ατομικό με το συλλογικό και προσεγγίζοντας τον κεντρικό ήρωα με ψυχαναλυτική ματιά, ο σκηνοθέτης μας ταξιδεύει στο σκοτεινό φασιστικό παρελθόν της Ιταλίας. Εναποθέτει πάνω στον ήρωα του την οξεία και ηχηρή αποδοκιμασία του για τη στάση της ιταλικής κοινωνίας απέναντι στον φασισμό. Καυτηριάζει τον κομφορμισμό και τονίζει ότι ιδανικός σύμμαχος του φασισμού είναι ο πολίτης ο οποίος είναι έτοιμος να συμβιβαστεί με οτιδήποτε για να επιβιώσει. Δεν δικαιολογεί τις πράξεις του ήρωα του, θεωρώντας πως η προσαρμογή στις απαιτήσεις της ολοκληρωτικής εποχής είναι επονείδιστη, δίχως δικαιολογίες και ωραιοποιήσεις.
Το δριμύ αυτό «κατηγορώ» απέναντι στην αδρανοποίηση της κοινωνίας σκιαγραφείται μέσα από μια δυναμική μελέτη για στην ψυχο-σεξουαλική αποσύνθεση ενός άντρα στην Ιταλία της δεκαετίας του ’30. Ο ήρωας προσπαθεί να ζήσει όσο πιο συμβατικά μπορεί, προκειμένου να ξεχάσει ένα τραυματικό ερωτικό περιστατικό από την παιδική του ηλικία, καθώς και την ίδια του την οικογένεια (παράφρονας πατέρας – μητέρα χαλαρών ηθών). Αποζητά να επιπλεύσει στην Ιταλία του 1938, δίχως να εξετάζει ποτέ το κόστος της εγωιστικής επιλογής του. Γίνεται δεκανίκι του φασισμού, υπηρετώντας κάθε επιταγή της απολυταρχικής εξουσίας, όχι από πίστη στο καθεστώς του Μουσολίνι, αλλά από εγωκεντρική απάθεια, η οποία υποκρύπτει την αδυναμία και την ανασφάλειά του. Τελικά το μόνο που καταφέρνει είναι να κτίσει ένα ηθικό κελί μέσα στο οποίο φυλακίζει για πάντα τον εαυτό του…
Η προπολεμική Ευρώπη, η γέννηση του φασισμού, η πολιτική, κοινωνική και ψυχαναλυτική διάσταση του κομφορμισμού –θέλω να γίνω ο ανώνυμος Άλλος, ο φυσιολογικός– και το τίμημά του, δεν έχουν ποτέ αναλυθεί τόσο διεξοδικά και τόσο ιδεολογικά ξεκάθαρα στη μεγάλη οθόνη.
Η ταινία, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια, ξεδιπλώνεται μέσα από μια πολύπλοκη αφηγηματική δομή, χωρίς χρονολογική εξέλιξη, παγιδεύοντας συνεχώς τον παράγοντα χρόνο σε μια ονειρική διάσταση. Ο αυστηρά κινηματογραφικός τρόπος, με τον οποίο ο Μπερτολούτσι επιτυγχάνει την πολυεπίπεδη αυτή σύνθεση παραμένει μνημειώδης και αξεπέραστος. Ο Ζαν Λουί Ντρεντινιάν, είναι εξαιρετικός σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του.
Κινηματογράφος υψηλής αισθητικής, παγκόσμια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, που επηρέασε βαθύτατα πολλούς νεώτερους σκηνοθέτες, “Ο κονφορμίστας” είναι και θα παραμείνει ένα αξεπέραστο, πολυεπίπεδο καλλιτεχνικό επίτευγμα.
by ΛΕΣΧΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ