«Τα Χελιδόνια της Καμπούλ» των Zabou Breitman & Eléa Gobbé-Mévellec.

Η Λέσχη Κινηματογράφου Αγίου Νικολάου με δεδομένο το κλείσιμο των κινηματογραφικών αιθουσών προτείνει κάθε εβδομάδα μία ταινία την οποία μπορεί ο καθένας να αναζητήσει και να παρακολουθήσει (ψηφιακά αποθετήρια, διαδικτυακή ενοικίαση, υπηρεσίες streaming).

Αυτήν την εβδομάδα η ταινία που προτείνεται είναι «Τα Χελιδόνια της Καμπούλ» (Les Hirondelles de Kaboul) των Zabou Breitman & Eléa Gobbé-Mévellec.

 

Η ιστορία εκτυλίσσεται στα τέλη δεκαετίας του 90 στην Καμπούλ. Η κυριαρχία των Ταλιμπάν έχει ισοπεδώσει την πόλη – κυριολεκτικά και ηθικά. Το πανεπιστήμιο έχει βομβαρδιστεί, οι βιβλιοθήκες καταστραφεί, η μουσική και οι τέχνες απαγορευτεί. Οι γυναίκες υποχρεώνονται να φορούν μπούρκα και να μένουν σπίτι, ή, αν χρειάζεται να κυκλοφορήσουν, να συνοδεύονται από τον άντρα-κηδεμόνα τους. Οι γυναίκες, ως σώμα και πνεύμα, έχουν «εξαφανιστεί». Το μόνο που κυκλοφορεί ελεύθερα είναι η βία. Δημόσιες εκτελέσεις σε πλατείες και γήπεδα υπενθυμίζουν καθημερινά ποιος έχει την απόλυτη εξουσία πάνω στην ανθρώπινη ζωή.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι δρόμοι δύο ζευγαριών τέμνονται. Οι Ζουνάιρα και ο Μόσεν – δύο νέοι, ερωτευμένοι κι (ακόμα) αντιδραστικοί απέναντι στο καθεστώς. Ο Μόσεν, πιο θυμωμένα: βλέπει τα ιδανικά του να βουλιάζουν και σταδιακά πέφτει σε κατάθλιψη. Η Ζουνάιρα πιο επαναστατικά, με την αισιοδιοξία που διατηρεί αυτός που έχει δίκιο: δεν μπορεί, αυτός ο εφιάλτης θα τελειώσει. Από την άλλη, ο Ατίκ και η Μουζαράτ, δύο μεσήλικες χωρίς καμία αισιοδοξία. Εκείνος είχε πολεμήσει με θάρρος και πίστη εναντίον των Σοβιετικών και τώρα έχει γίνει μέρος του συστήματος, είναι επιστάτης σε γυναικείες φυλακές. Εκείνη, στο τελευταίο στάδιο καρκίνου. Όταν μία απερίσκεπτη πράξη της Ζουνάιρα την οδηγήσει σε ένα κελί του Ατίκ, να περιμένει την εκτέλεσή της, κάτι θα ξυπνήσει κάτω από τον υποταγμένο, γκρι ουρανό της Καμπούλ.

Αρχές του 2000, ο Αλγερινός συγγραφέας Γιασμίνα Χάντρα (ψευδώνυμο που διατηρεί, τιμώντας τη γυναίκα του, ο Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ) έγραψε το best seller μυθιστόρημα και το 2019 η σκηνοθέτης Ζαμπού Μπρεϊτμάν και η καρτουνίστα Ελεά Γκομπέ-Μεβελέκ το μετέφεραν στην μεγάλη οθόνη, με ένα μελαγχολικό, χειροποίητο animation, το οποίο έκανε την πρεμιέρα του στο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» του φεστιβάλ Καννών. Κι ίσως να ήταν ο μόνος τρόπος να μεταφερθεί μία τέτοια ιστορία με σκίτσα. Η βαρβαρότητα είναι αβάσταχτη – ακόμα κι όταν μεταμφιέζεται σε αχνά, μουντά, χρώματα νερομπογιάς.

Η Μπρεϊτμάν άλλωστε πήρε την απόφαση να γυρίσει κανονικά την ταινία, οι ηθοποιοί της να παίξουν τους ρόλους κι όχι μόνο να τους σπικάρουν, ενώ η Γκομπέ-Μεβελέκ σχεδίασε από πάνω το 2D animation. Αυτή η τεχνική που έχει χρησιμοποιηθεί κι αρκετές άλλες φορές στο παρελθόν («Βαλς με τον Μπασίρ», 2008) δίνει μία πραγματική ένταση κι ενέργεια στους διαλόγους και τη δράση, ένα κομμάτι που πάλλεται κάτω από το σκίτσο. Το ίδιο κάνει και η αντίστιξη των ξεβαμμένων χρωμάτων της ταινίας και του έμμεσα απειλητικού sound design. Ενώ η εικόνα δεν χρησιμοποιεί μια θερμή χρωματική παλέτα για να αποτυπώσει τον τρόμο, ο ήχος (ο συνεχής εχθρικός βόμβος μιας πόλης που η αγριότητα κυριαρχεί) σε βάζει στη συναισθηματική φόρτιση των ηρώων. Από στιγμή σε στιγμή, μπορεί να χάσεις τη ζωή σου. Χαρακτηριστική μία σκηνή λιθοβολισμού: δεν βλέπουμε την αγριότητα, αλλά ακούμε τον ήχο της πέτρας πάνω σε σάρκα και κόκαλα. Είναι αρκετό.

Ο συνδυασμός των δύο κατασκευάζει μία ατμόσφαιρα μελαγχολίας, εγκλωβισμού, απόγνωσης – όχι μόνο για τους ήρωες, αλλά και για το θεατή. Αυτό το ενήλικο, πολιτικό animation καταφέρνει να υπενθυμίσει πόσο εύθραυστες πραγματικότητες είναι η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η ελευθερία. Πόσο χειραγωγικός ο τρόμος και η ωμή βία. Και πόσο τελικά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η τιμή και, πάνω από όλα, η αγάπη θα βρουν τον τρόπο να δραπετεύσουν, να αποδημήσουν από τους μελανούς, βαρείς ουρανούς.

Επίσημη συμμετοχή στο Ένα Κάποιο Βλέμμα, φεστιβάλ Καννών, 2019
Υποψήφιο για καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων στα Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, 2019.

Την Κυριακή 14 Φεβρουαρίου στις 19:30 θα γίνει ανοικτή διαδικτυακή συνάντηση – συζήτηση ξεκινώντας για την ταινία και όπου μας βγάλει. Για τη συμμετοχή στη συζήτηση εισάγετε την παρακάτω διεύθυνση στο πρόγραμμα περιήγησης σας (Chrome, Firefox, Safari) την ώρα της συνάντησης.

https://minedu-secondary.webex.com/meet/kpapadak


by